- sa bestimenta de fèmina
- sa bestimenta de òmine
-
Bruno Orrù
Interbista a Bruno Orrù, presidente de su sòtziu “Tradizioni popolari Funtana de Olia”
Su sòtziu “Tradizioni popolari Funtana de Olia” est su grupu prus antigu de Sinnia; nos chistionet de custu grupu, cando est nàschidu e ite punnat a fàghere?
Custu grupu est su resultadu de unu grustu d epessones chi in su 1948, suta sa guida de Cesarino Cocco e Giuseppe Piroddi (is biados), ant fatu naschire su primu grupu folkloristicu pro istudiare is traditziones antigas de Sinnia. In cuddos annos is grupos folk in Sardigna fiant pagos e malos a trabballare ca fiat acabbende sa casione de su fascismu chi aiat chircadu de afoghigiare is traditziones de is logos pro fagher logu a su natzionalismu italianu. Galu a in antis de su grupu de Sinnia dd’aiat cussu de Samugheo, su primu pustis de su de Cuartu a àere cumintzadu unu discursu de gasi. Apo tentu sa sorte bona de pigare parte a su grupu de Sinnia giai de is annos Setanta, pighende.nde sa guida cara a is annos Otanta. A su cumintzu su grupu si naraiat “Serpeddì”, bortadu oe in oggi “Funtana de Olia” pro ammentare cussu chi fiat su primu bidditzolu sinniesu (primos decènnios de su Milli, N.d.R).
Su sòtziu at tentu sa possibilidade de fotografare bestimentas antigas, de sa fine de s’Otighnetos. In ghite si diferentziant dae is chi ponent oe in s’atividade de su grupu folk?
Is bestires chi ponimus nois sunt is matessi de is de s’Otighentos in sa forma. Sa diferèntzia manna est chi in antigu is pitzocas impreaiant ingutzipios pro ammostrare is formas insoro che is lumbos e is titas, oe a dolu mannu, essende chi depimus ballare e cantare in is manifestadas pùblicas, aimus bisòngiu de èssere prus lèpios. Pro dd’islepiare amus moju cada casta de gunedda de suta, ma brocados, roba e recramos riproduint in totu is bestires de s’Otighentos. A s’ingrista sa bestimenta est sa pròpria de s’antiga, nois ddu torramus a fàghere cun is robas matessi, faghende a manos cada recramus de su tullu e de is camisas.
Cantas castas de bestires ddu ant in Sinnia?
Nois ponimus mescamente tres castas: cuddu de fitianu, mutidu a perra de canna, chi depet su nùmene suo a su tribballu ispantosu de sa camisa chi ammentat s’intelajargiadura de is cannas in is coberats e in incanniciaduras chi mantenet is tèulas. Fiat su bestire chi si poniat pro sa domo ma puru in casiones de àteru importu mannu. Su de duos de bestires est cuddu de isciallu de seda. Su nùmene benit dae s’isciallu mannu de seda, belle duos metros chi beniat pricadu pro ddu pònnere. Custu fiat su bestire de isposa de su cetu mèdiu. Sue de tres bestires, paret assimigiare a is bestires ispagnolos, est su bestire bonu, su bestire de s’isposa de is cetos prus ricos. Difatis, est su bestire prus ricu, fatu de brocados, filigrana, ricos recramos e trinas de oro e filigrana.
Is prendas e is acessòrios denotaiant su cetu de una pessone?
Est craru chi su cetu sotziale si notaiat seret de su bestire, seret de is prendas de prata o de oro chi si poniant. Si bidiat deretu puru si una fèmina fiat bagadiva, cojuada o biuda. Su bestire fiat su papiru de identidade de is pessones.
Pro su chi est de su bestire de òmine?
Su bestire de òmine non giughet prendas medas, abbarrat prus simple. Custu puru cambiaiat a segunda de de sa classe sotziale, difatis is bestires prus ricos fiant cusidos cun roba prus de balia. Is bandas nieddas, is cartzas e sa gunnedda de roda, fiant de furesi. Su cropete podiat èssere de belludu mùrtinu o de brocadu e custu diferentziaiat is classes ricas dae is poberas. Comente grupu amus postu su belludu ruju (in antigu mùrtinu), chi fiat de is òmines de su cetu mèdiu.
Cale fiant is componentes antropològicas-sotziales de sa manera de bestire?
Sa manera de bestire fiat presa a is esigèntzias de fiatianu. Dae su bestire si cumprendiat s’istadu sotziale de una pessone o s’istadu de famìlia. No aiat ligàmenes cun sa religione o àteros tipos de ritos o subranaturale. Is fèminas chi crediant in sa religione antiga, poniant pro nàrrere su scapolàriu, una buzita chi si poniat in su tzugru e chi giughiat màgines sagras e trastes chi pariant àere facultade de amparare sa pessone o sa cosa. Non fiant totus a pònnere custos trastes e si ddus poniant o nono si cumprendiat si una pessone aiat o nono unu ligàmene cun su subranaturale o sa maghia.
Che Ite cheret nàrrere oe fàghere su presidente de unu sòtziu culturale che a su grupu folk?
Chie non piga parte a is atividades folkloristicas non podet cumprèndere cale bressu e prenesa cumportat custa casta de tribballu, puru si dimandat impilicru meda e tempus chi podias dedicare a sa famìlia e a s’apentu. Pro sorte bona mia, mugere mia e fìgios mios faghent tutu parte de su grupu e a su mancu sa famìlia non est unu pesu. Oe biimus in una casione mala meda. Deo apo a in antis pitzocos de bindighi, seghi annos e tèngio un’iscola de pipios chi ant dae bator a doghi annos e ddis imparo a ballare. Is pitzocos ant semper gana meda de imparare e cando faghent sa prima manifestada pùblica e bident premiadu su sacrifìtziu insoro, mi prango, ca imparare a ballare e a cantare est unu trabballu fìsicu chi dimandat sacrifìtziu. Sighire custos pitzocos in s’impilicru insoro in su folklore, lèghere sa prenesa insoro, pro mene est una cosa manna abberu. Pro custu tenet sensu oe puru àere unu progetu de gasi. Nois amparamus custos giòvanos dae is peregulos de cada die e ddis trasmitimus is balores chi fiant de babbos nostros.
-
Liliana Serreli
Interbista a Liliana Serreli, de su sòtziu “Tradizioni popolari Funtana de Olia”
Amus fotografadu bestires ispantosos abberu, postos de modellas sinniesas chi faghent parte de su grupu folk “Funtana de Olia”. De cando sunt custos bestires?
Sunt bestires de sa segunda meitade de s’Otighentos; fiant de giaja mia chi los at postos pro si cojuare, a pustis sunt colados a una tzia mia chi galu tando si bestiat de gasi pro mantènnere sa traditzione. Nois ddus amus ereditados e ddus ponimus galu oe.
Sa bestimenta sarda benit cunsiderada una casta de iscusòrgiu, duncas s’erèitat?
Eja, mescamente si colat de erèntzia.
De chie benit ereditadu?
Dd’erèitat unu parente chi at decìdiu de pònnere su bestire, si nono, si dividint is cantros intra s’ereu, una cosa lègia abberu! Nois amus àpidu sa possibilitade de l’ereitare intreu de tzia nostra ca nos giughiat fìgios.
Amus fotografadu cantros meda, puru is chi fiant de giaja bostra?
Totu su materiale fotografadu fiat de giaja mia.
Podimus nàrrere chi issa est una “colletzionista” de bestimenta sarda?
Naramus chi so una gollidora. M’est semper piàghida sa bestimenta, puru pro su trabballu de maridu meu, impiegadu provinciale de s’Ufìtziu de su Turismu, duncas, interessadu a is grupos chi fagiant folklore, pro nàrrere is chi ammaniant sa festa de Sant’Efis.
Comente si mantent?
Nois amus ereditadu puru s’armuà in ue giaja golliat is bestires. Benint mantesos cun su papiru veladu chi si ponet intra unu bestire e s’àteru e intra is pricas, a pustis s’imbòliga de su totu in su papiru veladu e si ponet in is calàssios.
A dolu mannu su tempus che prudigat su bestire e is bandas prus dìlicas, comente is recramos, si guastant. Si podent restaurare?
Primu primu ttocat de nàrrere chi unu bestire, cada tantu depet pigare àghera. Deo non so de acordu a restaurare unu betsire ca diat a èssere unu fartzu istòricu. Si podet acontzare carchi banda minore, ma torrare a fàghere de su totu òrulos e recramos non si podet.
In cale ocasiones benint galu postos custos cantros originales?
S’urtima borta tzia mia, pro sa cojua (su sposòriu) chimbant’annos faghet.
Duncas ddu ant galu casiones in ue custos bestires benint postos?
Carchi borta in is isfiladas, ma pro ballare ponimus is riprodutziones ca is originales ant tropu balia.
Duncas in is ispetàculos ddi ponent is riprodutziones?
Eja est craru, diat a èssere lasrima a ddus guastare. Is bestires benint riproduidos cun belle sa metessi roba de is antigos.
- images/morfeoshow/temp_upload/01sinnaijpg_000.jpg
Nùmene: bestire a isciallu de seda
Nùmene de su logu: bistiri a sciallu de seda
Impreu: bestire de cojua cetu mèdiu, bestire de cerimònia
Roba: seda
Datatzione: segunda meitade de s’Otighentos
Colletzione: famìlia Serreli
Modella: Marta Orrù
Foto de: Claudia Castellano399.75600 - images/morfeoshow/temp_upload/02sinnaijpg_01.jpg
Nùmene: bestire a isciallu de seda
Nùmene de su logu: bistiri a sciallu de seda
Impreu: bestire de isposa cetu mèdiu, bestire de cerimònia
Roba: seda
Datatzione: segunda meitade de s’Otighentos
Colletzione: famìlia Serreli
Modella: Marta Orrù
Foto de: Claudia Castellano399.75600 - images/morfeoshow/temp_upload/03sinnaijpg_02.jpg
Nùmene: bestire a perra de canna
Nùmene de su logu: bistiri a perra de canna
Impreu: de fitianu
Roba: misturu de abodrau
Datatzione: segunda meitade de s’Otighentos
Colletzione: famìlia Serreli
Modella: Marta Orrù
Foto de: Claudia Castellano399.75600 - images/morfeoshow/temp_upload/04sinnaijpg_03.jpg
Nùmene: bestire a perra de canna, banda de sa camisa a perra de canna
Nùmene de su logu: bistiri a perra de canna
Impreu: de fitina
Roba: lana
Datatzione: segunda meitade de s’Otighentos
Colletzione: famìlia Serreli
Modella: Marta Orrù
Foto de: Claudia Castellano399.75600 - images/morfeoshow/temp_upload/05sinnaijpg_04.jpg
Nùmene: bestire a perra de canna, banda de sa gunnedda a tuncos (banda de susu blu, banda de giosso ruja)
Nùmene de su logu: bistiri a perra de canna
Impreu: de fitianu; su blu beniat postu pro su dolu
Roba: lana
Datatzione: segunda meitade de s’Otighentos
Colletzione: famìlia Serreli
Modella: Marta Orrù
Foto de: Claudia Castellano399.75600 - images/morfeoshow/temp_upload/06sinnaijpg_05.jpg
Nùmene: bestire bonu
Nùmene de su logu: bistiri bonu
Impreu: cojua, festa (borghesia rica)
Roba: pannu e brocadu
Datatzione: sugunda meitade de s’Otighentos
Colletzione: famìlia Serreli
Modella: Marta Orrù
Foto de: Claudia Castellano399.75600 - images/morfeoshow/temp_upload/07sinnaijpg_06.jpg
Nùmene: bestire bonu, banda de su tullu recramadu a manos in ue beniat cravada s’ispilla margherita de oro (spilla de faci); in petorras si bident is gutones e sa cannaca, ambos duos de oro.
Nùmene de su logu: bistiri bonu
Impreu: cojua, festa
Roba: tullu
Datatzione: segunda meitade de s’Otighentos
Colletzione: famìlia Serreli
Modella: Francesca Boassa
Foto de: Claudia Castellano399.75600 - images/morfeoshow/temp_upload/08sinnaijpg_09.jpg
Nùmene: partinde de manca, bestire a perra de canna, bestire bonu cun isciallu de seda
Nùmene de su logu: partinde de manca, bistiri a perra de canna, bistiri bonu e bistiri a sciallu de seda
Impreu: de fitianu, de gala (borghesia rica), de gala (festa o cerimonia cetu mèdiu)
Roba: misturu de lana de abodradu, pannu e brocadu, seda
Datatzione: segunda meitade de s’Otighentos
Colletzione: famìlia Serreli
Modellas: de dresta, Michela Orrù, Francesca Boassa, Marta Orrù
Foto de: Claudia Castellano600399.75 - images/morfeoshow/temp_upload/09sinnaijpg_23.jpg
Nùmene: berrita, iscufiotu
Nùmene de su logu: scufiotu
Impreu: serbiat a gollire is pilos; si pitzigaiat un’ispilla (spilla de faci) pro gollire e mantènnere su tullu o s’isciallu de seda. Fiat postu cun su bestire bonu.
Roba: rasu
Datatzione: segunda meitade de s’Otighentos
Colletzione: famìlia Serreli
Foto de: Claudia Castellano600399.75 - images/morfeoshow/temp_upload/10sinnaijpg_19.jpg
Nùmene: mucadores de conca
Nùmene de su logu: mucadori de conca
Impreu: de fitianu; bortaiat su colore a segunda de is gustos personales, in su bestire bonu fiat semper biancu.
Roba: lana
Datatzione: segunda meitade de s’Otighentos
Colletzione: famìlia Serreli
Foto de: Claudia Castellano600399.75 - images/morfeoshow/temp_upload/11sinnaijpg_15.jpg
Nùmene: mucadores de conca
Nùmene de su logu: mucadoris de conca
Impreu: de fitina
Roba: lana
Datatzione: segunda meitade de s’Otighentos
Colletzione: famìlia Serreli
Foto de: Claudia Castellano600399.75 - images/morfeoshow/temp_upload/12sinnaijpg_14.jpg
Nùmene: isciallu de seda, ala de recramu
Nùmene de su logu: bistiri a sciallu de seda
Impreu: de fitina
Roba: lana recramada
Datatzione: segunda meitade de s’Otighentos
Colletzione: famìlia Serreli
Foto de: Claudia Castellano600399.75 - images/morfeoshow/temp_upload/13sinnaijpg_28.jpg
Nùmene: mucadore
Nùmene de su logu: mucadori
Impreu: de fitina
Roba: rasu
Datatzione: segunda meitade de s’Otighentos
Colletzione: famìlia Serreli
Foto de: Claudia Castellano600399.75 - images/morfeoshow/temp_upload/14sinnaijpg_24.jpg
Nùmene: camisa a perra de canna
Nùmene de su logu: camisa a perra de canna
Impreu: de fitina
Roba: linu
Datatzione: segunda meitade de s’Otighentos
Colletzione: famìlia Serreli
Foto de: Claudia Castellano600399.75 - images/morfeoshow/temp_upload/15sinnaijpg_25.jpg
Nùmene: camisa a perra de canna
Nùmene de su logu: camisa a perra de canna
Impreu: de fitina
Roba: linu
Datatzione: segunda meitade de s’Otighentos
Colletzione: famìlia Serreli
Foto de: Claudia Castellano600399.75 - images/morfeoshow/temp_upload/16sinnaijpg_11.jpg
Nùmene: cossu
Nùmene de su logu: cossu
Impreu: cada casione. In su bestire de bonu si poniat suta sa camisa cun funtziones de mantene-titas (palas), in cussu a isciallu de seda andaiat subra sa camisa e suta su spensu, su cossu a mànighes longas.
Roba: brocadu cun aplicatziones apratadas
Datatzione: segunda meitade de s’Otighentos
Colletzione: famìlia Serreli
Foto de: Claudia Castellano600399.75 - images/morfeoshow/temp_upload/17sinnaijpg_22.jpg
Nùmene: cossu
Nùmene de su logu: cossu
Impreu: de fitina
Roba: brocadu
Datatzione: segunda meitade de s’Otighentos
Colletzione: famìlia Serreli
Foto de: Claudia Castellano600399.75 - images/morfeoshow/temp_upload/18sinnaijpg_18.jpg
Nùmene: ispensus
Nùmene de su logu: spensus
Impreu: festa cetu mèdiu
Roba: rasu a trinas de oro
Datatzione: segunda meitade de s’Otighentos
Colletzione: famìlia Serreli
Foto de: Claudia Castellano600399.75 - images/morfeoshow/temp_upload/19sinnaijpg_16.jpg
Nùmene: sa bellada
Nùmene de su logu: sa vellada
Impreu: festa, postu cun su bestire bonu
Roba: belludu, aplicatziones apratada o dorada
Datatzione: segunda meitade de s’Otighentos
Colletzione: famìlia Serreli
Foto de: Claudia Castellano600399.75 - images/morfeoshow/temp_upload/20sinnaijpg_20.jpg
Nùmene: gunnedda de (a) suta
Nùmene de su logu: gunnedda de asuta
Impreu: si poniat suta sa gunnedda pro ammostrare is benes de sa fèmina che sìmbulos de fertilidade.
Roba: pannu
Datatzione: segunda meitade de s’Otighentos
Colletzione: famìlia Serreli
Foto de: Claudia Castellano399.75600 - images/morfeoshow/temp_upload/21sinnaijpg_17.jpg
Nùmene: imbòddiu, deventale de su bestire bonu
Nùmene de su logu: imbòddiu, deventale de su bistiri bonu
Impreu: de gala borghesia rica
Roba: brocadu
Datatzione: segunda meitade de s’Otighentos
Colletzione: famìlia Serreli
Foto de: Claudia Castellano600399.75 - images/morfeoshow/temp_upload/22sinnaijpg_13.jpg
Nùmene: deventale a isciallu de seda
Nùmene de su logu: deventali de su bistiri a sciallu de seda
Impreu: festa classe mèdia
Roba: rasu
Datatzione: segunda meitade de s’Otighentos
Colletzione: famìlia Serreli
Foto de: Claudia Castellano399.75600 - images/morfeoshow/temp_upload/23sinnaijpg_21.jpg
Nùmene: deventale a isciallu de seda, a bortas postu cun su bestire a perra de canna
Nùmene de su logu: deventali de su bistiri de seda
Impreu: festa cetu mèdiu
Roba: rasu
Datatzione: fine Otighentos
Colletzione: famìlia Serreli
Foto de: Claudia Castellano399.75600 - images/morfeoshow/temp_upload/24sinnaijpg_12.jpg
Nùmene: deventale de su bestire a perra de canna
Nùmene de su logu: deventali de su bistiri a perra de canna
Impreu: de fitina
Roba: lana lèpia recramada
Datatzione: segunda meitade de s’Otighentos
Colletzione: famìlia Serreli
Foto de: Claudia Castellano399.75600
- images/morfeoshow/temp_upload/01sinnaijpg_070.jpg
Nùmene: bestire de òmine (o mascru)
Nùmene de su logu: bistire de mascu
Impreu: festa
Roba: furesi e lino
Datatzione: segunda meitade de s’Otighentos
Colletzione: famìlia Serreli
Modellu: Bruno Orrù
Foto de: Claudia Castellano399.75600 - images/morfeoshow/temp_upload/02sinnaijpg_08.jpg
Nùmene: bestire de òmine, banda de su serenicu. Ddu ant similitùdines cun is biddas balcànicas e de sa Grecia.
Nùmene de su logu: bistire de mascu
Impreu: festa
Roba: furesi e linu
Datatzione: segunda meitade de s’Otighentos
Colletzione: famìlia Serreli
Modellu: Bruno Orrù
Foto de: Claudia Castellano399.75600 - images/morfeoshow/temp_upload/03sinnaijpg_29.jpg
Nùmene: giunchillu
Nùmene de su logu: giunchìlliu
Impreu: festa, serraiat su serenicu
Roba: prata
Datatzione: segunda meitade de s’Otighentos
Colletzione: famìlia Serreli
Foto de: Claudia Castellano600399.75 - images/morfeoshow/temp_upload/04sinnaijpg_10.jpg
Nùmene: bestire de òmine, banda de s’ista de pedde (mastruca) e de sa berrita
Nùmene de su logu: bistiri de mascu
Impreu: de fitina
Roba: pedde de cherbu
Datatzione: segunda meitade de s’Otighentos
Colletzione: famìlia Serreli
Modellu: Bruno Orrù
Foto de: Claudia Castellano600399.75 - images/morfeoshow/temp_upload/05sinnaijpg_27.jpg
Nùmene: mastruca
Nùmene de su logu: ista de peddi
Impreu: si poniat pro andare a caddu ca amparaiat dae su fritu e dae su bentu.
Roba: pedde de cherbu, ma puru de crapa.
Datatzione: segunda meitade de s’Otighentos
Colletzione: famìlia Serreli
Foto de: Claudia Castellano600399.75 - images/morfeoshow/temp_upload/06sinnaijpg_26.jpg
Nùmene: chintorju
Nùmene de su logu: cintroxu
Impreu: de fitina
Roba: pedde rivestida de rasu
Datatzione: segunda meitade de s’Otighentos
Colletzione: famìlia Serreli
Foto de: Claudia Castellano600399.75
Sa bestimenta
Is primas fotos de is bestires sinniesos si podent bìdere in is rivistas chi giraiant in Sardigna in su sèculu deghenoe. Baldassarre Luciano, in una litografia publicada in su 1878 in sa rivista Il buon umore, figurat una massaja chi at sa berrita de brocadu in conca, unu giponeddu cun mànighes astrintas, una gunnedda de abordadu ruju e blu, unu deventale de seda e unu mucadore in chintzu.
Giuseppe Cominotti, in una litografia de su 1826, figurat una pitzinna sinniesa a caddu cun su bestire de cojua. Su bestire assimigiat meda a su bestire bonu (pron. bistiri bonu), cussu chi ponent oe is fèminas de Sinnia pro ballare in is festas e sagras de is biddas.
Famìlias meda de Sinnia mantenent tantos bestires antigos comente chi serent un’eredidade de famìlia. Liliana Serreli mantenet in sa domo campidanesa cosa sua bestires divertzos de fèmina e de òmine chi fiant de is mannos suos, sunt de sa segunda meitade de s’Otighentos. Sa colletzione sua est de impostu mannu de s’ala etnogràfica e nos faghet cumprèndere de comente fèminas e òmines bestiant in Sinnia in su sèculu deghenoe. Is bestires torrados a fàghere pompiende is antigos, sunt postos mescamente de su grupu folk de Sinnia “Funtana de Olia” torradu a numenare in su 2001 ma nàschidu in su 1948 che grupu folk de Sinnia. Pro su chi est de sa traditzione, in Sinnia podent èssere classificadas bator castas de bestire: su bestire bonu (pron. bistiri bonu) (su bestire de isposa e de festa pro is ricos), su bistire a isciallu de seda (pron. su bistiri a sciallu de seda) (su bestire de isposa de su cetu mèdiu), su bestire a perra de canna, (pron. su bistiri a perra de canna) (su bestire de fitianu) e su bestire de mascru (pron. su bistiri de mascu).
Su bestire bonu (pron. bistiri bonu)
Fiat su bestire chi fiat postu dae is fèminas de sa borghesia rica pro is cojuas e cerimònias de importu. In conca poniant su scufiotu, una berrita chi serbiat pro gollire is pilos, e su velu de tulle recramadu a manos in ue atacaiant prenas e ispillas de oro che a sa spilla de faci.
Sa camisa fiat de linu ornada e recramada in manera fine cun randas in su tzugru e in is brutzos. Suta sa camisa (no a subra comente pro su bestire cun isciallu de sedas e in cussu de fitianu), andaiat su cossu, unu tene-titas. In palas si ligaiat su pannu de piturra, unu mucadore recramadu in ue beniat fissada sa cannaca de oro. De importu mannu fiat sa vellada, una giancheta de belludu astrinta a mesu manighes pro modellare su chintzu. Sa gunnedda, fiat de belludu ruju e aiat pricas in da in antis e in dae segus. Subra sa gunnedda andaat s’imbòddiu, deventale de brocadu chi si sistinghiat dae is àteros pro sa fatura de is recramos e de is randas. Is crapitas fiant rivestias de brocadu e cuncordaiant cun s’imbòddiu. In su bestire de bonu abbondaiant is prendas chi aiant una funtzione decorativa e denotaiant sa classe sotziale. Famidas in totu su Campidanu fiant is collanas, che a su giunchìlliu, sa cannaca de oro e su lasu, cust’ùrtimu cussideradu sa prenda prus de importu pro una fèmina ca descriiat unu persursu de sa bida.
Su bistire a isciallu de seda (pron. bistiri a sciallu de seda)
Fiat su bestire de isposa e de cerimònia de is pitzocas de su cetu mèdiu. In sa conca poniant su mucadore (mucadori), pro gollire e nmantènnere is pilos. Subra su mucadore pogiaiat s’isciallu de seda (su sciallu de seda), viola o birde. Sa camisa fiat de lino cun randas in is brutzos e in su tzugru; cubra is camisas andaiat su cossu e su spensu, unu cropete de rasu a mànighes longas ronadu cun trinas de oro. Ddu fiat sa gunnedda de abodrau, mutida gasi ca fiant bogadas a campu is pricas murtinas de su bestire. Subra sa gunnedda si ligaiat su deventale (pron. deventali), de rasu cun rècramos divertzos in suta, unas cantas bortas cun una bugiaca (busciàcca) de brocadu chi beniat ligada suta su deventale.
Su bestire de fitianu (bistiri de donnia di)
Fiat su bestire chi poniant in die de fitianu (cada die). In conca ddi fiat su mucadore (mucadori) chi fiat de cotone o de rasu o de lana. Sa camisa de linu biancu (o murru in antigu), beniat prentzada faghende.dda a pricas minoreddeddas pro custu mutida a perra de canna. Subra sa camisa si indossaiat su cossu in pitzu de su cale s’apuntaiat su pannu de piturra belle che su matessi de su bistire bonu ma prus grezu. Sa gunneda a tancos (tancus), fiat fata dde s’ala de susu de colore blu e una de suta de colore ruja. Su blu fiat postu pro su dolu.
Su bistiri de mascu (pron. bistiri de mascu)
Su bestire de mascru si presentaiat in una manera ebbia; beniat postu seret pro is festas seret pro cada die agiunghende unos cantos cantros. In sa conca, una berrita de furesi longa pagu prus a mancu 60 centìmetros chi beniat lassada corrùere in palas. Sa camisa fiat de linu ornada cun recramos in is brutzos e in su tzugru. In pitzu de sa camisa andaiat su gropete (pron. gropetu), de belludu ruju cun gutones de oro e recramos dorados. Subra su gropete andaiat s’ista de pedde (peddi), connota de prus comente mastruca. Custa fiat fata cun pedde de cherbu e si poniat pro andare a caddu, pro ca amparaiat de su fritu e de su bentu. Unu cantru bellu est su serenicu, una casta de sacu de furesi cun unu curcuddu chi si serraiat a s’artària de is petorras cun su giunchìlliu de oro o de prata. Is cartzones (pron. cratzonis) fiant de linu e abbarraiant lados. In pitzu de is cartzones andaiat sa roda (pron. s’arroda), una gunnedda de furesi chi aiat sa coa de belludu e beniat mantesu de sa carrighera, una chintorja rivestida de brocadu.
Sa roba posta pro sa bestimenta
Lana e misturu de lana
S’usaiat in s’isciallu de seda e a perra de canna. Postu pro gunneddas, mucadores, e sutagunneddas.
Lino
Postu pro camisas, mudandas mannas e pro is bandas biancas de is bestires.
Furesi
Particolare tribballu de sa lana, beniat postu mescamente pro is bestires de òmine.
Rasu
Postu pro su mucadore, cossos e dentales.
Seda
Pro s’isciallu de seda e àteras bandas de is bestires.
Brocadu
Trabballu ispantosu de sa seda, si poniat mescamente pro is cossos.
Belludu
Pro is cossos.
Pannu
Pro i gunneddas.
prendas
bestimentas
biddas
Crediti