su scioru

prendas
testimoniàntzia disconnota
Testimòngia disconnota

Cumenti est nàsciu s’interessu po su connotu sardu?

No est nàsciu po un’arregioni pretzisa, custas prendas antigas ddas eus bias sèmpiri in domu e eus preguntau a babu e a mama calincuna cosa, cumenti de innui ndi beniant e a ita serbiant; totu sa familla tenit un’arrelata forti po custas prendas.

Poita as allogau custas prendas e cumenti ddas eis pratzias intr’'e bosastrus?

No ddas eus pratzias intr’'e fradis e sorris, nimancu candu est morta mama una dexena de annus a oi; ddas eus allogadas e no ndi boleus fai de mancu ca funt un arregordu de mama e tenint unu balori mannu de carìnniu.

Antigas meda funt?

Calincuna est de ajaja e atras de bisaja mias.

Intzandus calincuna est de s’Otuxentu?

Eja, ca ajaja est morta in su 1920 e is prendas fiant prus antigas, ma s’annu no ddu sciu.

Custas prendas ddas imperànt po is festas?

Pruschetotu po is festas, candu si ponemus su bistiri sardu, perou candu femus piciocheddas calincuna dda imperamus finsas po atras ocasionis, cannacas, aneddus e calincuna agulla puru.

Si ddas ant arregaladas o calincuna dda eis fata fai a posta?

No, funt totus de mama.

A ita serbint, e su nòmini ddu scis?

No beni meda, calincunu eja ca candu mama si bistiat cun su bistiri sardu nosu ddi fademus preguntas de is prendas.

Sa tzia si fait biri e si contat de is prendas suas.

images/morfeoshow/gioielli-2192/big/01 21.JPG489.jpg
Aneddu de oru chi sa nonna arregalàt a su pipiu cument nascit e aneddu de sposòriu chi su sposu arregalàt a sa sposa.
Arregorta privada.

Fotografia de Manuela Nonnis.
600
449
images/morfeoshow/gioielli-2192/big/02 22.JPG142.jpg
Aneddu a prància fatu de una muneda antiga o fora de balori.
Arregorta privada.

Fotografia de Manuela Nonnis.
600
449
images/morfeoshow/gioielli-2192/big/03 Immagine 345.jpg16.jpg
Nòmini sardu: aneddu - Nòmini italianu: anello
Spètzia: aneddu
Metallus: oru
Tènnicas: làmina quadrangulari a intàlliu arregulari
Forma prus spainada: feta
Tràgiu: arretàngulu
Logu de innui ndi benit: Sètimu
Logu innui si agatat: Campidanu
Tempus: de s’acabu de s’Otuxentus
Calidadi de su traballu: arta
Conditzionis: malas, amancat sa pedra de pasra de imbidri a colori ‘e aràngiu
Mannària: cm 2 de diàmetru
Arregorta privada.

Fotografia de Gianni Piu.
600
398
images/morfeoshow/gioielli-2192/big/04 Immagine 347.jpg495.jpg
Nòmini sardu: aneddu - Nòmini italianu: anello
Spètzia: aneddu
Metallus: oru
Tènnicas: làmina quadrangulari a intàlliu a mùssius
Forma prus spainada: feta
Tràgiu: frori
Logu de innui ndi benit: Sètimu
Logu innui si agatat: Campidanu
Tempus: de sa metadi de s’Otuxentus
Calidadi de su traballu: arta
Conditzionis: bonas
Mannària: cm 2 de diàmetru
Arregorta privada.

Fotografia de Gianni Piu.
600
398
images/morfeoshow/gioielli-2192/big/05 Immagine 350.jpg323.jpg
Nòmini sardu: cintoreta - Nòmini italianu: fede sarda tradizionale
Spètzia: aneddu
Metallus: oru
Tènnicas: làmina a setzioni cilìndrica arregulari cun filigrana, sardadura de canotìllius, microbòcias e follixeddas
Forma prus spainada: feta
Tràgiu: frori
Logu de innui ndi benit: Sètimu
Logu innui si agatat: Campidanu e Sardìnnia de Giossu
Tempus: de sa metadi de s’Otuxentus
Calidadi de su traballu: arta
Conditzionis: bonas
Mannària: cm 2 de diàmetru
Arregorta privada.

Fotografia de Gianni Piu.
600
398
images/morfeoshow/gioielli-2192/big/06 Immagine 359.jpg202.jpg
Nòmini sardu: butonis - Nòmini italianu: bottoni
Spètzia: butoni
Metallus: oru
Tènnicas: filigrana a di’
Forma prus spainada: a bòcia
Tràgiu: de piturra
Logu de innui ndi benit: Sètimu
Logu innui si agatat: Campidanu de Casteddu
Tempus: de s’Otuxentus
Calidadi de su traballu: arta
Conditzionis: bonas
Mannària: cm 1,5 de diàmetru
Arregorta privada.

Fotografia de Gianni Piu.
600
398
images/morfeoshow/gioielli-2192/big/07 immagine 354.jpg361.jpg
Nòmini sardu: cannaca a nuxeddas - Nòmini italianu: collana
Spètzia: cannacea
Metallus: oru
Tènnicas: làmina a filu arrullau cun naus
Forma prus spainada: a bòcia
Tràgiu: de piturra
Logu de innui ndi benit: Sètimu
Logu innui si agatat: Campidanu de Casteddu
Tempus: de sa metadi de s’Otuxentus
Calidadi de su traballu: arta
Conditzionis: mesu segada
Mannària: cm 24 de longària
Arregorta privada.

Fotografia de Gianni Piu.
600
398
images/morfeoshow/gioielli-2192/big/08 04.JPG726.jpg
Cannaca a pisu de olia, cannaca de filigrana de oru a pisu de olia, de su Connotu de su Campidanu de Casteddu.
Arregorta privada.

Fotografia de Manuela Nonnis.
600
400
images/morfeoshow/gioielli-2192/big/09 01.JPG797.jpg
Cannacas de coraddu arrùbiu, una cun d-una gioja a forma de manufica; su coraddu dd’aprètziant a materiali apotropàicu.
Arregorta privada.

Fotografia de Manuela Nonnis.
600
449
images/morfeoshow/gioielli-2192/big/10 Immagine 344.jpg346.jpg
Nòmini sardu: arrecadas a tron’‘i àxina - Nòmini italianu: orecchini a grappolo d’uva
Spètzia: arrecadas
Metallus: oru
Tènnicas: làmina de oru stampada cun filigrana
Forma prus spainada: lòriga
Tràgiu: tronu de àxina
Logu de innui ndi benit: Sètimu
Logu innui si agatat: Campidanu de Casteddu
Tempus: de sa metadi de s’Otuxentus
Calidadi de su traballu: arta
Conditzionis: bonas
Mannària: cm 4 de longària
Arregorta privada.

Fotografia de Gianni Piu.
600
398
images/morfeoshow/gioielli-2192/big/11-Immagine-356.jpg832.jpg
Nòmini sardu: arrecadas a tron’‘i àxina - Nòmini italianu: orecchini a grappolo d’uva
Spètzia: arrecadas
Metallus: oru
Tènnicas: làmina de oru a filigrana e sagomada
Forma prus spainada: a bòcia e a tundu
Tràgiu: tronu de àxina
Logu de innui ndi benit: Sètimu
Logu innui si agatat: Campidanu
Tempus: de s’acabu de s’Otuxentus
Calidadi de su traballu: arta
Conditzionis: bonas meda
Mannària: cm 4-5 de longària
Arregorta privada.

Fotografia de Gianni Piu.
600
398
images/morfeoshow/gioielli-2192/big/12-11.JPG420.jpg
Arrecadas a pàlia, arrecadas de làmina de oru stampada e filigranada, cun scaramatzas in dònnia logu; prenda de su Connotu de Campidanu.
Arregorta privada.

Fotografia de Manuela Nonnis.
600
400
images/morfeoshow/gioielli-2192/big/13-DSC_0598.jpg14.jpg
Nòmini sardu: arrecadas a mura - Nòmini italianu: orecchini a mora
Spètzia: arrecadas
Metallus: oru
Tènnicas: làmina de oru filigranada e sagomada
Forma prus spainada: a conu
Tràgiu: de mura
Logu de innui ndi benit: Sètimu
Logu innui si agatat: Campidanu
Tempus: de s’Otuxentus
Calidadi de su traballu: arta
Conditzionis: bonas meda
Mannària: cm 5-6 de longària
Arregorta privada.

Fotografia de Gianni Piu.
600
398
images/morfeoshow/gioielli-2192/big/14-DSC_0320.jpg600.jpg
Nòmini sardu: cameu - Nòmini italianu: cammeo
Spètzia: gioja
Metallus: oru, avòriu
Tènnicas: làmina de oru cun intàlliu
Forma prus spainada: ovali
Tràgiu: de faci de fèmina
Logu de innui ndi benit: Sètimu
Logu innui si agatat: Campidanu
Tempus: de su Noixentus
Calidadi de su traballu: aici aici
Conditzionis: bonas
Mannària: cm 4 de diàmetru
Arregorta privada.

Fotografia de Gianni Piu.
600
398
images/morfeoshow/gioielli-2192/big/15-06.JPG277.jpg
Su lasu, prenda de oru chi ponint in su tzugu cun d-una feta chi ddi nant lasu (chi ndi bessit su nòmini de sa prenda e totu). Ddu faint, cun cambiamentus piticus, in totu Campidanu de Casteddu e tenit tres elementus snuaus de làmina de oru e filigrana: su frocu, sa gioja in mesu e su dòminu, su pendenti sempri cun d-unu cameu de faci de fèmina. De custu partint tres filus de oru cun scaramatzas de sa pitica a sa manna. Dònnia elementu est acapiau cun d-una màllia chi fait a oberri, de manera chi fetzat a ddus imperai a solus puru.
Arregorta privada.

Fotografia de Manuela Nonnis.
600
400
images/morfeoshow/gioielli-2192/big/16-07.JPG705.jpg
Su lasu, prenda de oru chi ponint in su tzugu cun d-una feta chi ddi nant lasu (chi ndi bessit su nòmini de sa prenda e totu). Ddu faint, cun cambiamentus piticus, in totu Campidanu de Casteddu e tenit tres elementus snuaus de làmina de oru e filigrana: su frocu, sa gioja in mesu e su dòminu, su pendenti sempri cun d-unu cameu de faci de fèmina. De custu partint tres filus de oru cun scaramatzas de sa pitica a sa manna. Dònnia elementu est acapiau cun d-una màllia chi fait a oberri, de manera chi fetzat a ddus imperai a solus puru.
Arregorta privada.

Fotografia de Manuela Nonnis.
600
400
images/morfeoshow/gioielli-2192/big/17-08-priv.JPG646.jpg
Su lasu, prenda de oru chi ponint in su tzugu cun d-una feta chi ddi nant lasu (chi ndi bessit su nòmini de sa prenda e totu). Ddu faint, cun cambiamentus piticus, in totu Campidanu de Casteddu e tenit tres elementus snuaus de làmina de oru e filigrana: su frocu, sa gioja in mesu e su dòminu, su pendenti sempri cun d-unu cameu de faci de fèmina. De custu partint tres filus de oru cun scaramatzas de sa pitica a sa manna. Dònnia elementu est acapiau cun d-una màllia chi fait a oberri, de manera chi fetzat a ddus imperai a solus puru.
Arregorta privada.

Fotografia de Manuela Nonnis.
600
400
images/morfeoshow/gioielli-2192/big/18-10.JPG716.jpg
Su lasu, prenda de oru chi ponint in su tzugu cun d-una feta chi ddi nant lasu (chi ndi bessit su nòmini de sa prenda e totu). Ddu faint, cun cambiamentus piticus, in totu Campidanu de Casteddu e tenit tres elementus snuaus de làmina de oru e filigrana: su frocu, sa gioja in mesu e su dòminu, su pendenti sempri cun d-unu cameu de faci de fèmina. De custu partint tres filus de oru cun scaramatzas de sa pitica a sa manna. Dònnia elementu est acapiau cun d-una màllia chi fait a oberri, de manera chi fetzat a ddus imperai a solus puru.
Arregorta privada.

Fotografia de Manuela Nonnis.
600
400
images/morfeoshow/gioielli-2192/big/19-DSC_0301.jpg993.jpg
Nòmini sardu: bròscia a butoni - Nòmini italianu: spilla bottone
Spètzia: agulla
Metallus: oru
Tènnicas: làmina stampada e arricada cun filigrana
Forma prus spainada: lòriga
Tràgiu: de piturra
Logu de innui ndi benit: Sètimu
Logu innui si agatat: Campidanu
Tempus: de su Noixentus
Calidadi de su traballu: aici aici
Conditzionis: bonas
Mannària: cm 4 de diàmetru
Arregorta privada.

Fotografia de Gianni Piu.
600
398
images/morfeoshow/gioielli-2192/big/20-Immagine-355.jpg582.jpg
Nòmini sardu: bròscia a butoni - Nòmini italianu: spilla
Spètzia: agulla
Metallus: oru
Tènnicas: calota a mesubòcia cun làmina bistia a filu arrullau
Forma prus spainada: de piturra
Logu de innui ndi benit: Sètimu
Logu innui si agatat: Sardìnnia
Tempus: de su Noixentus
Calidadi de su traballu: aici aici
Conditzionis: bonas
Mannària: cm 4 de diàmetru
Arregorta privada.

Fotografia de Gianni Piu.
600
398
images/morfeoshow/gioielli-2192/big/21-Immagine-343.jpg779.jpg
Nòmini sardu: broscia - Nòmini italianu: spilla
Spètzia: agulla
Metallus: oru e bocixeddas de pasta de imbidri
Tènnicas: làmina quadrangulari a intàlliu a mùssius con afrorìgius de filigrana
Forma prus spainada: fetas giuntas cun màllias
Tràgiu: de frori
Logu de innui ndi benit: Sètimu
Logu innui si agatat: Campidanu
Tempus: primus annus de su Noixentus
Calidadi de su traballu: bona meda
Conditzionis: bonas
Mannària: cm 5 de longària
Arregorta privada.

Fotografia de Gianni Piu.
600
398
images/morfeoshow/gioielli-2192/big/22-DSC_0312.jpg348.jpg
Nòmini sardu: agulla - Nòmini italianu: spilla di sicurezza o da balia
Spètzia: agulla
Metallus: oru
Tènnicas: làmina cun filigrana
Forma prus spainada: de piturra
Tràgiu: de piturra
Logu de innui ndi benit: Sètimu
Logu innui si agatat: Campidanu
Tempus: de su Noixentus
Calidadi de su traballu: arta
Conditzionis: bonas meda
Mannària: cm 2 de diàmetru
Arregorta privada.

Fotografia de Gianni Piu.
600
398
images/morfeoshow/gioielli-2192/big/23-02.JPG715.jpg
Su picioni, agulla de su Connotu de sa Sardìnnia de Giossu, fata de làmina de oru cun filigrana; sa parti de mesu stravanada est de làmina cun is orus arricaus cun scaramatzas.
Arregorta privada.

Fotografia de Manuela Nonnis.
600
449
images/morfeoshow/gioielli-2192/big/24-Immagine-353.jpg901.jpg
Nòmini sardu: girasoli - Nòmini italianu: spilla girasole
Spètzia: agulla
Metallus: oru
Tènnicas: làmina stampada e sagomada
Forma prus spainada: tunda
Tràgiu: a frori
Logu de innui ndi benit: Sètimu
Logu innui si agatat: Campidanu
Tempus: de su Noixentus
Calidadi de su traballu: arta
Conditzionis: bonas
Mannària: cm 7 de longària
Arregorta privada.

Fotografia de Gianni Piu.
600
398
images/morfeoshow/gioielli-2192/big/25-12.JPG836.jpg
Su girasoli, agulla a forma de frori de làmina de oru cun arrubino in mesu e scaramatzas. In su Campidanu de Casteddu fiat su primu arregalu chi sa famìllia de su sposu faiat a sa sposa.
Arregorta privada.

Fotografia de Manuela Nonnis.
600
400
images/morfeoshow/gioielli-2192/big/26-13.JPG874.jpg
Su girasoli, agulla a forma de frori de làmina de oru cun arrubino in mesu e scaramatzas. In su Campidanu de Casteddu fiat su primu arregalu chi sa famìllia de su sposu faiat a sa sposa.
Arregorta privada.

Fotografia de Manuela Nonnis.
600
400
images/morfeoshow/gioielli-2192/big/27-14.JPG139.jpg
Su girasoli, agulla a forma de frori de làmina de oru cun arrubino in mesu e scaramatzas. In su Campidanu de Casteddu fiat su primu arregalu chi sa famìllia de su sposu faiat a sa sposa.
Arregorta privada.

Fotografia de Manuela Nonnis.
600
400
images/morfeoshow/gioielli-2192/big/28-16.JPG844.jpg
Mirada de is prendas imparis.
Arregorta privada.

Fotografia de Manuela Nonnis.
600
400

sa maxia

prendas
Bonaria Putzu
Testimoniàntzia de Bonaria Putzu

Tzia Bonària fait biri sa mexina de s’ogu e bolit a si sinnai candu narat una pregadoria.

Sighit cun su Babu nostu e Ave Maria.

Sa mexina bolit fata cun tres naus de trigu e una tassa prena a metadi de àcua benedita. Dònnia borta chi nci ghetat unu nau in sa tassa bolint naradas is tres pregadorias. Agoa, po tre bortas, ponit s’àcua benedita in sa persona malàdia, narendi dònnia borta Deu ti tocu e Deus ti sanit.

Sa mexina fait a dda fai tres bortas in totu sa di’ e tzia Bonària at imparau s’arti de s’ajaja, candu teniat sex’annus.

Scit una pregadoria po sa cosa pèrdia o furada puru, chi tocat a nai in su liminàrgiu de domu.

Tocat a castiai beni meda sa genti chi passat circhendu de cumprendi totu su chi bit. Gràtzias a custa mexina tia Bonària at agatau cosa pèrdia.

In Sètimu s’agatant prendas po fai bona sorti, ma sa genti narat ca a perdi s’aneddu de sa coja agoa de sa coja e totu fait mala sorti e unu de is duus sposus podit morri puru. In Sètimu fiat sutzèdiu propriamenti aici.

Un’arrosa stravanada, sicada e prenciada, de una fèmina setimesa arrica, dda portànt in is domus innui depiat nasci unu pipiu e dda poniant in d-una tassa de àcua. Chi su pipiu fiat sanu s’arrosa torràt frisca.
fèmina sperta
Testimoniàntzia de una fèmina sperta

Su sali de perda ddu imperant in sa mexina de s’ogu po nci bogai su mali e s’arrosu po fai bona sorti. Po bona sorti de arrichesa poniant fintzas dinai in sa crapita de duus piciocus cojendisì. Sa mama de su piciocu bistiat toteduus is sposus e a ùrtimu ddis poniat is crapitas cun sa muneda, prus baliat e prus ddi iat’essi portau bona sorti.

Innantis de si cojai no fadiat a biri s’aposentu de si crocai. Fiat tancada e sa crai dda teniat sorga mia. Agoa de sa coja, cumenti seu intrada a domu, sorga mia m’at donau sa crai cun d-unu nastrixeddu biancu, ca deu sceti depiat aberri s’aposentu de letu.

Su nastrixeddu biancu depiat essi po espressai sa innidesa, ma apu agatau su letu prenu se sali de de arrosu. Nant a ndi allogai una farrancada, po bona sorti, cumenti, po nai, fait bona sorti a segai su pratu.

A segai su pratu ddi nant s’eràtzia e nant de allogai fintzas un’arrogu de su pratu e de ddu poni in pitzus de sa moarra. Deu ddu tengu e dònnia borta chi spruinu ddu biu e ddu lassu ingunis.

I giòvunus no funt interessaus meda a custas cosas e arriscaus de ddas perdi, cumenti sa mexina de s’ogu puru, contras a s’ogu malu. Est una mexina ni niedda ni bianca, est ca s’ogu malu ti ddu podint poni po maliori, ma fintzas chentza de ddu sciri, de calancunu chi no sciri de ddu tenni. A mei est sutzèdiu cun fillu miu, no arrannescia a ddu batiai, ca stiat mali sempri e duncas fiat crupa de s’ogu malu e apu dèpiu imparai sa mexina.

Mi dd’at imparada una tzia de Mara e apu cumprèndiu ca fia deu a ddu pigai a ogu, ca fia deu sceti sempri cun issu. Maridu miu fiat foras po traballu e s’atru fillu miu fiat piticu tropu. Est ca deu ddi narau cosa bella ma agoa no ddu tocau. A su contras, chi, fais unu aprètziu a calancunu, agoa tocat a ddu tocai o a ddi nai cosa malu puru. Su pipiu fiat inchietu o dromiat totu sa di’, ma agoa chi dd’apu batiau, no dd’at fatu prus.

S’ogu malu pigat a sa genti manna, a is matas e a is animalis puru. Una borta tenia un’acuàriu cun piscis tropu bellus, benit una persona, ddu càstiat e un’ora in fatu is piscis fiant mortus totus. Scoraus, ca nant ca s’ogu malu pigat a su coru.

S’ogu malu no nc’intrat cun s’arreligioni, is predis no nci creint e no bolint a fai sa mexina de s’ogu. Nant ca est sa fidi nosta chi si depit fa binci dònnia cosa.

Deu seu arreligiosa ma dd’apu biu deu e totu ca sa mexina de s’ogu serbit. Stia mali meda e su dotori m’at donau una mexina po prus de unu mesi, ma no mi fadiat nuda, intzandus mi seu fata sa mexina de s’ogu a sola.

Fendidda a mei e totu, tenit prus pagu fortza ma arrennèsciu a cumprendi chi tengu s’ogu malu o atrus doloris de unu nau de trigu. Candu nci ghetu in s’àcua su nau de trigu, chi unu tenit doloris, su nau abarrat crocau e cumprendu puru in calis partis de su corpus funt is doloris. Chi a unu dd’ant postu ogu, su nau abarat strantaxu. Cumprendu fintzas cantu genti si dd’at postu, segundu cantu naus ghetu in s’àcua.

Deu su prus de is bortas imperu cincu naus, ma genti meda ndi ponit bintixincu o s’ollu puru. Cantus prus naus ponis, prus iat’essi forti ma po mei contant is pregadorias sceti. Naraus is pregadorias, po cussu sa crèsia no bolit ca nomenaus sa Madonna e naraus su Credo po de badas. Fendi sa mexina funt pretzisas is pregadorias, su nòmini de sa persona chi est sufrendi e a nci crei.

Ti ddu potzu fai a biri ca tui ses prus pitica de mei ma chi ddu amostessi a una persona prus manna no ndi ia a podi fai prus, ca no iat a tenni prus efetu. In prus, no dda potzu fai prus de tre bortas a sa di’.

No totu is tassas andant beni, depit essi una tassa de imbridi trasparenti e cun su fondu tundu, is tassas a càlici no andant beni. Ghetu is naus in s’àcua e, chi una persona tenit ogu, unu nau si stèsiat de is atrus chi intamis abarrant unius.

Su mali si ndi andat fendi arrutai agoa chi as bufau s’àcua benedita chi eus imparau po sa mexina. Arrutai est sinnali chi su mali est andendisindi ma podit sutzedi de no arrennesci a nci bogai su mali po medas diis. Intzandus serbit chi sa mexina da fetzant tres personas diferentis e no nci depit essi in mesu sa giòbia. Ddi nant giòbia in pitzus e est prus traballosu chi sa giòbia sa mexina arrennèsciat.

Deu agoa chi atòbiu a una persona chi sciu, mi intendu sempri mali. Mi dolint is cambas e mi pigat a dolori de conca forti forti e mi passat sceti candu mi fatzu sa mexina de s’ogu e bufu s’àcua benedita.

Deu no creu de essi una fèmina sperta meda ca nci funt sinnus chi ancoras no seu bona a cumprendi. Cida pasada apu fatu sa mexina de s’ogu a una amiga mia chi teniat dolori de conca forti forti e cun is mexinas de su dotori no ddi passat. Candu dd’apu fatu sa mexina, su nau at bogau una bulluca ma at sighiu a abarrai in su pilu de s’àcua e agoa de tre diis s’est sperrau. No mi fiat sutzèdiu mai e depu domandai a calincuna tzia bècia ita bollat nai. Comuncas su dolori de conca ddi est passau.

Is atras bortas, agoa chi bessit sa bulluca, su nau nci calat e bolit nai chi sa persona est sanendi.

Deu ia a bolli imparai sa mexina cun s’ollu, ca est forti meda, ma no agatu nisciunus po mi dda imparai. S’agatant medas maneras de fai sa mexina de s’ogu, ca càmbiat segundu sa bidda. Po nai, in Sètimu una tzia bècia dda fait spudendi in s’àcua. Deu cun s’ollu ddu bollu imparai po podi agiudai de prus a is atrus.

Deu apu imparau a una picioca chi fiat cumenti a mei, cun su pipiu sempri malàdiu, fintzas a candu m’at domandau chi dda podia imparai. Imoi dda fait issa e totu ma a bortas no ddi bessit de dda fai. A mei puru e bortas is fueddus no mi bessint e mi depu firmai.

A is pipius po no ddus pigai a ogu, ponint unu frochixeddu birdi, ma no funtzionat, o puru poniant pedrusèmini aintrus de su pannu. Deu consillu a bufai pagu pagu acua benedita e a nci fuliai s’arrestu a una pranta birdi ma tocat a no acostai a sa pranta po s’arrestu de sa di’, po no torrai a pigai s’ogu malu.

Ajaja mia contàt de una tzia chi a de noti si tramudàt a gatu e andàt a furai prendas chi, a su tempus, fiant su prus cadenatzus. A de noti intendiant custu gatu passendi cun is cadenatzus. Una borta unu tziu fiat arrennèsciu a cassai custu gatu e dd’iat segau una franca. Sa di’ in fatu iant biu chi a sa tzia di amancat una manu e no ndi iant scìpiu prus nudda.

In is famìlias de is arricus a is pipius ddi arregalant un’aneddu po ddu arregalai, a mannu, a sa sposa sua.

In su bartzolu poniant unu corixeddu puru, po fai fuiri s’ogu malu e nant ca serbit su colori birdi puru, ca est su colori de sa bona sorti e da su speru. Ma po mei su colori no serbit, a fillu miu ddi ponia sempri bistiris birdis ma no ndi bogau pei, mi tocàt sempri a ddi fai sa mexina de s’ogu, a mannu puru. Cun s’atru fillu miu no fiat diaici, ca nci at genti prus dèbili, segundu su tempus de s’annu puru, est a nai in atòngiu, fortzis est su tempus de sa morti. Sa genti in atòngiu si amalàdiat de prus e mi tzèrriant de prus.

Connada mia arrenescit a cumprendi chi est ogu de is cillus, narat ca funt amatzitaus, est a nai chi si faint a matzitus. Sa mexina de connada mia est forti meda, imperat ùndixi o doxi naus, a bortas bintixincu puru. Dd’at imparada issa puru de una tzia bècia ma est diferenti de cumenti dda fatzu deu e no mi podit nai nudda ca seu prus manna deu.

Deu a bortas ddi domandu agiudu e mi intendu mellus giai cumenti issa narat su nòmini miu. Cun mei est diaici, cun is atrus no ddu sciu. S’ogu malu ti firmat, no ti fait fai nudda, no tenis gana de fai nudda. Ti pigat a ti nci crocai, cun is cambas grais meda. Est diferenti de un’atru dolori.

No totus is chi faint sa mexina de s’ogu arrennescint a cumprendi chini siat chi ponit s’ogu malu a is atrus ma deu, de una, seu sigura, ca agoa ca dda biu stau sempri mali. Custa genti no ddu faint mancu a posta meda bortas.

images/morfeoshow/gioielli-7124/big/01 03.JPG706.jpg
Sa sabègia, amuletu po is deddeddus chi apuntant is is bistis de su pipiu o ponint in su bratzolu; est una bocixedda de ossidiana o de ònixi, imbidri, pasta de imbidri, giajetu, coraddu, montada giai sempri cun prata e fait a ddi aciungi ischillieddas.
Arregorta de Daniele Porceddu.

Fotografia de Manuela Nonnis.
600
449
images/morfeoshow/gioielli-7124/big/02 04.JPG90.jpg
Amuletu fatu de prus partis, cun d-una ciprea e prata, chi ddi nant proceddana de mari e cun sa perda de ogu, de sa còciula Turbo rugosus, chi su prus dda nant ogu de Santa Luxia, montada cun sa prata custa puru.
Arregorta de Daniele Porceddu.

Fotografia de Manuela Nonnis.
449
600
images/morfeoshow/gioielli-7124/big/03 PICT3416.JPG938.jpg
Nuschera, po su ferenu o po is agullas, de prata cun tuponi po cosa lìchida o cosa pitichedda de metallu.
Arregorta de Daniele Porceddu.

Fotografia de Gianni Piu.
600
450
images/morfeoshow/gioielli-7124/big/04 porta profumo o veleno.JPG592.jpg
Nuschera, po su ferenu o po is agullas, de prata cun tuponi po cosa lìchida o cosa pitichedda de metallu.
Arregorta de Daniele Porceddu.

Fotografia de Gianni Piu.
600
450
images/morfeoshow/gioielli-7124/big/05 Reliquiario.JPG928.jpg
Arrelicàriu, scritus de prata.
Arregorta de Daniele Porceddu.

Fotografia de Gianni Piu.
600
600
images/morfeoshow/gioielli-7124/big/06 PICT3413.JPG984.jpg
Arrelicàriu, scritus de prata.
Arregorta de Daniele Porceddu.

Fotografia de Gianni Piu.
600
450

sa devotzioni

prendas
festas e crèsias
festa de Santu Pedru

images/morfeoshow/gioielli-4493/big/01 Aneddus sa cintoretta fede fine XIX sec..jpg656.jpg
Nòmini sardu: cintoreta - Nòmini italianu: fede sarda
Spètzia: aneddu
Metallus: oru
Tènnicas: làmina cun filigrana
Forma prus spainada: lòriga
Logu de innui ndi benit: Sètimu
Logu innui si agatat: Campidanu de Casteddu
De candu est: metadi de s’Otuxentus
Calidadi de su traballu: arta
Conditzionis: bonas
Mannària: cm 2 de diàmetru
Arregorta privada.

Fotografia de Debora Locci.
389
600
images/morfeoshow/gioielli-4493/big/02 Immagine 339.jpg133.jpg
Nòmini sardu: patena e cruxi - Nòmini italianu: patena con croce
Spètzia: medàllia
Metallus: oru e madreperla
Tènnicas: làmina stampada e bombata, afrorìgius de filigrana
Forma prus spainada: lòriga e cruxi
Logu de innui ndi benit: Sètimu
Logu innui si agatat: Casteddu e sa provìntzia
De candu est: metadi de s’Otuxentus
Calidadi de su traballu: arta
Conditzionis: bonas meda
Mannària: cm 7-8
Arregorta privada.

Fotografia de Debora Locci.
600
398
images/morfeoshow/gioielli-4493/big/03 17.jpg494.jpg
Arrosàriu antigu de linna niedda.
Arregorta privada.

Fotografia de Manuela Nonnis.
600
338
images/morfeoshow/gioielli-4493/big/04 18.jpg41.jpg
Arrosàriu antigu de linna niedda.
Arregorta privada.

Fotografia de Manuela Nonnis.
600
338

images/morfeoshow/feste_e_chie-6660/big/01 Festa candelora fine 800.jpg20.jpg
Festa de sa Candelora, acabu de s’Otuxentus.

Arcivu comunali de Sètimu.
600
423
images/morfeoshow/feste_e_chie-6660/big/800.jpg972.jpg
Is Priorissas. Festa de sa Candelora, acabu de s’Otuxentus.

Arcivu comunali de Sètimu.
600
422
images/morfeoshow/feste_e_chie-6660/big/03 Candelora.jpg754.jpg
Festa de sa Candelora, acabu de s’Otuxentus.

Arcivu comunali de Sètimu.
410
600
images/morfeoshow/feste_e_chie-6660/big/04 Prima comunione 1940.jpg384.jpg
Primu comunioni, 1940.

Arcivu comunali de Sètimu.
358
600
images/morfeoshow/feste_e_chie-6660/big/05 un matrimonio 1945.jpg351.jpg
Coja, 1945.

Arcivu comunali de Sètimu.
600
437
images/morfeoshow/feste_e_chie-6660/big/06 chierichetti 1946.jpg893.jpg
Chierichetus, 1946.

Arcivu comunali de Sètimu.
600
338
images/morfeoshow/feste_e_chie-6660/big/07 Prima Comunione nel 1961.jpg788.jpg
Primu comunioni, 1961.

Arcivu comunali de Sètimu.
380
600
images/morfeoshow/feste_e_chie-6660/big/08 Processione San Isidoro.jpg355.jpg
Processioni de Santu Sidoru.

Arcivu comunali de Sètimu.
400
600
images/morfeoshow/feste_e_chie-6660/big/09 Processione .jpg313.jpg
Processioni de Santu Sidoru.

Arcivu comunali de Sètimu.
424
600
images/morfeoshow/feste_e_chie-6660/big/10 S. Giovanni.jpg594.jpg
Crèsia in su sartu de Santu ‘Anni.

Arcivu comunali de Sètimu.
600
438
images/morfeoshow/feste_e_chie-6660/big/11-San-Giovanni-1983.jpg395.jpg
Crèsia in su sartu de Santu ‘Anni.

Arcivu comunali de Sètimu.
600
438
images/morfeoshow/feste_e_chie-6660/big/12-01-San-Giovanni.jpg310.jpg
Crèsia in su sartu de Santu ‘Anni.
In su ladu de dereta ant agatau arrestus de importu de una domu de su tempus de is Arromanus e funt tuvendi ancoras.

Fotografia de Alberto Soi.
600
400
images/morfeoshow/feste_e_chie-6660/big/13-02-San-Giovanni_II.jpg966.jpg
Afaciada de sa crèsia in su sartu de Santu ‘Anni.
Sa crèsia dda ingìriant matas de olia mannas de prus de cent’annus.

Fotografia de Alberto Soi.
600
400
images/morfeoshow/feste_e_chie-6660/big/14-03-San-Giovanni_interno.jpg52.jpg
Crèsia in su sartu de Santu ‘Anni.
Sa parti de a intrus est a tres navadas cun crabetura a cuaddus armaus.

Fotografia de Alberto Soi.
600
400
images/morfeoshow/feste_e_chie-6660/big/15-04-San-Giovanni_colonne.jpg737.jpg
Crèsia in su sartu de Santu ‘Anni.
A torrai a pigai materialis de s’Edadi Cràssiga e sa simplesa de cumenti dd’ant pesada faint cumprendi cumenti su pòpulu pigàt parti a fai custa crèsia e totu.

Fotografia de Alberto Soi.
600
400
images/morfeoshow/feste_e_chie-6660/big/16-01.jpg919.jpg
Festa de Santu ‘Anni Scadrai; is giòvunus chi fiant po partiri sordaus pigànt su Santu a coddu.

Arcivu comunali de Sètimu.
422
600
images/morfeoshow/feste_e_chie-6660/big/17-02.jpg330.jpg
Festa de Santu ‘Anni Scadrai.

Arcivu comunali de Sètimu.
340
494
images/morfeoshow/feste_e_chie-6660/big/18-03.jpg918.jpg
Festa de su Corpus Domini de is annus de Cincuanta.

Arcivu comunali de Sètimu.
600
399
images/morfeoshow/feste_e_chie-6660/big/19-04.jpg140.jpg
Festa de su Corpus Domini de is annus de Cincuanta.

Arcivu comunali de Sètimu.
600
383
images/morfeoshow/feste_e_chie-6660/big/20-05.jpg514.jpg
Festa de su Corpus Domini de is annus de Cincuanta.

Arcivu comunali de Sètimu.
439
600
images/morfeoshow/feste_e_chie-6660/big/21-06.jpg659.jpg
Festa de su Corpus Domini de is annus de Cincuanta.

Arcivu comunali de Sètimu.
406
600
images/morfeoshow/feste_e_chie-6660/big/22-07.jpg790.jpg
Festa de su Corpus Domini de is annus de Cincuanta.

Arcivu comunali de Sètimu.
408
600
images/morfeoshow/feste_e_chie-6660/big/23-08.jpg921.jpg
Festa de Santu Pedru.

Arcivu comunali de Sètimu.
405
600
images/morfeoshow/feste_e_chie-6660/big/24-018.jpg994.jpg
Sa truma folk de Sètimo in sa processioni de Santu Pedru in Sètimu.

Arcivu comunali de Sètimu.
600
428
images/morfeoshow/feste_e_chie-6660/big/25-006.JPG639.jpg
Traca antiga de Sètimo, po portai is Santus in is processionis.

Fotografia de Manuela Nonnis.
600
449
images/morfeoshow/feste_e_chie-6660/big/26-002.JPG211.jpg
Bois arrùbius sardus, bistius a festa po portai su Santu in sa processioni.

Fotografia de Manuela Nonnis.
600
449
images/morfeoshow/feste_e_chie-6660/big/27-004.JPG45.jpg
Bois arrùbius sardus, bistius a festa po portai su Santu in sa processioni.

Fotografia de Manuela Nonnis.
600
449
images/morfeoshow/feste_e_chie-6660/big/28-008.JPG562.jpg
Is bois ddus giungint a sa traca.

Fotografia de Manuela Nonnis.
600
449
images/morfeoshow/feste_e_chie-6660/big/29-009.JPG336.jpg
Sa traca est pronta po pigai su Santu a innantis de sa crèsia de Santu Pedru.

Fotografia de Manuela Nonnis.
600
449
images/morfeoshow/feste_e_chie-6660/big/30-010.JPG762.jpg
Is fielis portant su santu a foras e ddu intrant in sa traca.

Fotografia de Manuela Nonnis.
600
449
images/morfeoshow/feste_e_chie-6660/big/31-011.JPG575.jpg
Is fielis portant su santu a foras e ddu intrant in sa traca.

Fotografia de Manuela Nonnis.
600
449
images/morfeoshow/feste_e_chie-6660/big/32-012.JPG214.jpg
Is fielis portant su santu a foras e ddu intrant in sa traca.

Fotografia de Manuela Nonnis.
600
449
images/morfeoshow/feste_e_chie-6660/big/33-013.JPG991.jpg
Is fielis portant su santu a foras e ddu intrant in sa traca.

Fotografia de Manuela Nonnis.
600
449
images/morfeoshow/feste_e_chie-6660/big/34-014.JPG433.jpg
Is fielis in pratza abetant a cumentzai sa processioni.

Fotografia de Manuela Nonnis.
600
449
images/morfeoshow/feste_e_chie-6660/big/35-015.JPG609.jpg
Is fielis in pratza abetant a cumentzai sa processioni.

Fotografia de Manuela Nonnis.
600
449
images/morfeoshow/feste_e_chie-6660/big/36-017.JPG989.jpg
Òminis e fèminas a cuaddu cun su bistiri de Sètimu chi, cument’est in su Connotu, caminant innantis de sa traca de su Santu.

Fotografia de Manuela Nonnis.
600
449
images/morfeoshow/feste_e_chie-6660/big/37-018.JPG255.jpg
Òminis e fèminas a cuaddu cun su bistiri de Sètimu chi, cument’est in su Connotu, caminant innantis de sa traca de su Santu.

Fotografia de Manuela Nonnis.
449
600
images/morfeoshow/feste_e_chie-6660/big/38-019.JPG722.jpg
Òminis e fèminas a cuaddu cun su bistiri de Sètimu chi, cument’est in su Connotu, caminant innantis de sa traca de su Santu.

Fotografia de Manuela Nonnis.
449
600
images/morfeoshow/feste_e_chie-6660/big/39-020.JPG470.jpg
Òminis e fèminas a cuaddu cun su bistiri de Sètimu chi, cument’est in su Connotu, caminant innantis de sa traca de su Santu.

Fotografia de Manuela Nonnis.
600
449
images/morfeoshow/feste_e_chie-6660/big/40-021.JPG816.jpg
Òminis e fèminas a cuaddu cun su bistiri de Sètimu chi, cument’est in su Connotu, caminant innantis de sa traca de su Santu.

Fotografia de Manuela Nonnis.
449
600
images/morfeoshow/feste_e_chie-6660/big/41-022.JPG546.jpg
Cumentzu de sa processioni.

Fotografia de Manuela Nonnis.
600
449
images/morfeoshow/feste_e_chie-6660/big/42-023.JPG732.jpg
Cumentzu de sa processioni.

Fotografia de Manuela Nonnis.
600
449
images/morfeoshow/feste_e_chie-6660/big/43-024.JPG471.jpg
Cumentzu de sa processioni.

Fotografia de Manuela Nonnis.
600
449
images/morfeoshow/feste_e_chie-6660/big/44-025.JPG810.jpg
Cumentzu de sa processioni.

Fotografia de Manuela Nonnis.
600
449
images/morfeoshow/feste_e_chie-6660/big/45-026.JPG662.jpg
Cumentzu de sa processioni.

Fotografia de Manuela Nonnis.
600
449
images/morfeoshow/feste_e_chie-6660/big/46-027.JPG251.jpg
Cumentzu de sa processioni.

Fotografia de Manuela Nonnis.
600
449
images/morfeoshow/feste_e_chie-6660/big/47-028.JPG649.jpg
Cumentzu de sa processioni.

Fotografia de Manuela Nonnis.
600
449
images/morfeoshow/feste_e_chie-6660/big/48-029.JPG535.jpg
Stendardus e gonfalonis de is cunfrarias.

Fotografia de Manuela Nonnis.
449
600
images/morfeoshow/feste_e_chie-6660/big/49-030.JPG800.jpg
Stendardus e gonfalonis de is cunfrarias.

Fotografia de Manuela Nonnis.
600
449
images/morfeoshow/feste_e_chie-6660/big/50-031.JPG112.jpg
In is bias de sa bidda.

Fotografia de Manuela Nonnis.
600
449
images/morfeoshow/feste_e_chie-6660/big/51-032.JPG388.jpg
In is bias de sa bidda.

Fotografia de Manuela Nonnis.
449
600
images/morfeoshow/feste_e_chie-6660/big/52-034.JPG227.jpg
In is bias de sa bidda.

Fotografia de Manuela Nonnis.
600
449
images/morfeoshow/feste_e_chie-6660/big/53-036.JPG129.jpg
Is fielis sighendi su Santu.

Fotografia de Manuela Nonnis.
600
449
images/morfeoshow/feste_e_chie-6660/big/54-037.JPG392.jpg
Is fielis sighendi su Santu.

Fotografia de Manuela Nonnis.
600
449
images/morfeoshow/feste_e_chie-6660/big/55-01-Parrocchia-San-Pietro.jpg393.jpg
Sa crèsia de s’arretori de Santu Pedru.
Su sagrau càstiat a su sartu faci a Cùcuru ‘e Nuraxi, chi si nci arrelatat a strintu.

Fotografia de Alberto Soi.
600
400
images/morfeoshow/feste_e_chie-6660/big/56-02-Parrocchia-San-Pietro_II.jpg809.jpg
Sa crèsia de s’arretori de Santu Pedru.
Sa strutura, fata a trassa gòticu-aragonesa, est de su Trexentus e at tentu cambiamentus mannus in s’Otuxentus.

Fotografia de Alberto Soi.
600
400
images/morfeoshow/feste_e_chie-6660/big/57-03-Parrocchia-San-Pietro_III.jpg316.jpg
Sa crèsia de s’arretori de Santu Pedru.
Fait a biri s’acorru de sa traca po portai su Santu in processioni.

Fotografia de Alberto Soi.
600
400
images/morfeoshow/feste_e_chie-6660/big/58-05-Parrocchia-San-Pietro_V.jpg379.jpg
Sa crèsia de s’arretori de Santu Pedru.
Crabetura catalanu-aragonesa cràssiga, a majòlica colorada, de is capellas de sa navada de dereta.

Fotografia de Alberto Soi.
600
400
images/morfeoshow/feste_e_chie-6660/big/59-04-Parrocchia-San-Pietro_IV.jpg255.jpg
Sa crèsia de s’arretori de Santu Pedru.
Sa bòvida a cruxera in su coru de s’àssidi de sa crèsia.

Fotografia de Alberto Soi.
400
600
images/morfeoshow/feste_e_chie-6660/big/60-07-Volta-sacrestia-San-Pietro.jpg849.jpg
Sa crèsia de s’arretori de Santu Pedru.
Gesugristu in cruxi, obra bella de un’artista disconnotu de su Setixentus.

Fotografia de Alberto Soi.
600
400
images/morfeoshow/feste_e_chie-6660/big/61-06-Cappella-San-Pietro.jpg722.jpg
Sa crèsia de s’arretori de Santu Pedru.
Sa bòvida de sa sagrestia.

Fotografia de Alberto Soi.
600
400
images/morfeoshow/feste_e_chie-6660/big/62-08-Fonte-battesimale-San-Pietro.jpg793.jpg
Sa crèsia de s’arretori de Santu Pedru.
Sa capella de su batiari tenit ancoras is afrorìgius gòticu-aragonesus, in primu pranu duus lionis stilòfurus de scola pisana de su Duxentus. Su batiari est de s’Otuxentus.

Fotografia de Alberto Soi.
400
600
images/morfeoshow/feste_e_chie-6660/big/63-09-Fonte-battesimale-San-Pietro_II.jpg578.jpg
Sa crèsia de s’arretori de Santu Pedru.
Fait a biri is afrorìgius e is bòvidas de sa capella de su batiari.

Fotografia de Alberto Soi.
399
600
images/morfeoshow/feste_e_chie-6660/big/64-10-Fonte-battesimale-San-Pietro_III.jpg420.jpg
Sa crèsia de s’arretori de Santu Pedru.
Unu de is duus lionis stilòfurus de sa capella de su batiari.

Fotografia de Alberto Soi.
600
400
images/morfeoshow/feste_e_chie-6660/big/65-01-Chiesa-campestre-San-Pietro-copia-copia.jpg592.jpg
Sa crèsia in su sartu de Santu Pedru a strutura paleocristiana.

Fotografia de Alberto Soi.
600
400
images/morfeoshow/feste_e_chie-6660/big/66-02-Chiesa-campestre-San-Pietro_II.jpg489.jpg
Sa crèsia in su sartu de Santu Pedru.
Fait a biri s’acuasantiera posta in is pedras de s’afaciada.

Fotografia de Alberto Soi.
600
400

su artisanau

prendas
Daniele Porceddu
Testimoniàntzia de Danieli Porceddu

Duus annus a oi in butega no brintàt nisciunus; fiat su mesi de idas e tenemu pensamentu ca su prus de is annus fiat unu mesi de traballu meda, ma cussu annu no. Una di’ benit tzia mia e mi narat “Danieli imoi ti fatzu una cosa!”, in sa màchina teniat sa tassa, s’àcua, su trigu e sa sali e mi iat fatu sa mexina de s’ogu. A cumentzai de sa di’ agou sa genti fiat torrada a brintai a butega. Iat a podi essi unu cumbinu sceti, ma apu incumentzau a nci crei deu puru.. Po finsas a meri’!

Po finsas a meri’?

Sa mexina mi dd’iat fata a mengianu e a meri’, ocannu puru…

Dònnia annu ti dda fais fai?

Eja, mi dda fatzu fai totu is annus! Est un’arritu!

Tocat imperai calincuna prenda?

No, nisciuna prenda, deu sciu ca sa sabègia (o sebesa, dda narant de manera diferenti), custa perda de ossidiana, narànt ca s’arrogàt candu unu fiat pigau de ogu… Sa genti pensat ca ndi boghit sa pigadura de ogu, de is pipius pruschetotu, mentras custu scritu cun su cunchìlliu, chi ddi narant ogu de Santa Luxia, amparat s’ogu, ca difatis est sa santa amparadora de is ogus. Sa genti narat ca su coraddu puru est amparadori.

Eja, su coraddu est de norabona, ca est arrùbiu puru. Imoi chistionaus de su spèddiu po su connotu sardu.

Est nàsciu totu gràtzias a srogu miu (Fernandu Pisu) chi est unu schissiau de custas cosas; ses annus a oi iat detzìdiu de torrai a fai sa Pro Loco de Sètimu.

Intzandus est issu su dirigidori?

No, issu dd’at torrada a fai nasci. Totu est cumentzau cun issu, nosu piciocus emus fatu sa truma folk , chi ddoi fiat finsas a primu chi torressit a nasci sa Pro Loco. A srogu miu custas cosas ddi praxint meda e difatis andamus a sa festa de Sant’Efis, a sa de Santu Perdu e Santu Giuanni de Sètimu, seus andaus a Tàtari e a Nùgoru puru. A nosu a ddu fai si praxit meda e andaus a innantis.

Su traballu de is prendas dd’apu incumentzau una pariga de annus a oi. Femu traballendi perou no mi praxiat, apu fatu su serbìtziu de sordau e a pustis srogu miu m’at cunsillau de imprai a fai s’oreri.

Seu andau in Casteddu a nca ddoi est s’oreri Busonera, unu bonu e spertu meda e sa primu borta m’at preguntau de fai su lasu, una prenda chi tenit tres partis diferentis cun d-unu nòmini donniuna. Ddoi est su frocu in sa parti de pitzus de sa prenda e deu d’emu fatu de prata. Depemu fai is partis de filigrana a una a una. A stangiai no femu spertu e difatis dd’iat stangiau issu e deu emu fatu su frocu. De sa di’ m’iat bòfiu a traballai cun issu, a su cumentzu sa paga no mi dda donàt, perou a mei su traballu e su spèddiu mi ddus at imparaus issu; deu no nci dda fademu chentza de guadangiai e aici apu detzidiu impari a srogu e a mulleri mia de oberri una butega de prendas innoi in Sètimu.

A mei custu traballu mi praxit meda, is prendas chi portat mulleria mia ddas apu fatas deu, tèngiu prendas antigas puru, mi ddas iant lassadas is trisajus mius. Po torrai a fai una prenda antiga tocat a tenni sa prenda puru, ca is lìburus sceti no bastant.

Custas funt lòrigas antigas e ddas narànt a pàlia. Sa pàlia est unu sinnu chi afigurat sa fèmina chi aprontat su pani e dda imperat po ndi ddu bogai de su forru, difatis custa prenda dda portant is paneteras.

Custu est unu scritu chi ddu imperànt puru po nci ponni a intru su ferenu, po mei fiat unu scritu sceti, ca po nci ponni su ferenu imperànt custa prenda de forma orizontali.

Sa genti imperàt sa prata pruschetotu, ca s’oru fiat po is arricus sceti e no fiat nimancu oru a 750 caratus , ca nci aciungiant s’arràmini chi ddu fadiat bessiri prus arrùbiu.

Imoi deu imperu s’oru a 750 caratus, ma dd’aciuvu in d-unu lìchidu chi ddu fait parri prus antigu, ca sa genti de oi ddu bolit aici, s’oru grogu no ddi praxit.

Custa est una lòriga (fidi) po su sposòriu chi dda imperànt tempus medas a oi: tenit duas manixeddas auinias in su coru chi ddoi est in mesu.

Custa lòriga est de Sètimu?

Eja, ddoi est in Sètimu e in atrus logus de Sardìnnia.

Ma est nàscia in Sètimu?

Pensu de no sballiai narendi ca eja, est nàscia in Sètimu, o puru calincunu arricu meda dd’iat portada de Casteddu a Sètimu.

In Sètimu tui sceti dda fais?

No in Sètimu sceti, in totu su logu acanta e in Casteddu puru. Genti meda ndi benit de Sìnnia po dda cumporai, ca a dda fai est traballosu ca is partis de sa prenda si depint aparigai a pari.

Poita is agullas no ddas arregalànt?

Po sa punta, ca arregalai calincuna cosa punciuda no fiat de norabona. Comuncas candu ddas arregallànt, po ndi bogai su mali preguntànt a càmbiu una pibilla. Ma candu nascit unu pipiu no fait a dd’arregallai.

Custas funt lòrigas a caboniscu.

Antigas funt?

No, ddas apu fatas deu.

Parrint antigas meda.

Ddas apu fatas a trassa de is antigas e po ddas fai aici nci apu postu tempus meda. Custas ddas imperat Gràtzia, mulleri mia, candu si bistit cun su bistiri sardu.

Sa maninfidi (sa lòriga de Sètimu, nd’eus chistionau giai) bolit nai sa manu in sa fidi, est sa lòriga po su sposòri,u de imperai a innantis de cussa po sa coja, de no cunfundi cun sa de Sant’Arrita chi abarrat sìmbili ma is manus funt siddadas.

images/morfeoshow/gioielli-8252/big/01 Sa Cannaca.JPG128.jpg
Nòmini sardu: cannaca a pibionis - Nòmini italianu: collana
Spètzia: cannacea
Metallus: oru
Tènnicas: làmina cun filigrana
Forma prus spainada: de piturra
Tràgiu: pigioni
Logu de innui ndi benit: Sètimu
Logu innui si agatat: Campidanu
Tempus: de su Noixentus
Calidadi de su traballu: arta
Conditzionis: bonas
Mannària: cm 30 de longària
Arregorta de Daniele Porceddu.

Fotografia de Gianni Piu.
600
450
images/morfeoshow/gioielli-8252/big/02 Arreccadas a palia.JPG11.jpg
Nòmini sardu: arrecadas a pàlia - Nòmini italianu: orecchini
Spètzia: arrecadas
Metallus: oru
Tènnicas: làmina stampada e a filigrana
Forma prus spainada: arretàngulu
Tràgiu: pàlia de paneteri
Logu de innui ndi benit: Sètimu
Logu innui si agatat: Campidanu de Casteddu
Tempus: de s’Otuxentus
Calidadi de su traballu: arta
Conditzionis: bonas meda
Mannària: cm 9 de longària
Arregorta de Daniele Porceddu.

Fotografia de Gianni Piu.
600
450
images/morfeoshow/gioielli-8252/big/03 Arreccadas.JPG203.jpg
Nòmini sardu: arrecadas - Nòmini italianu: orecchini
Spètzia: arrecadas
Metallus: prata, coraddu
Tènnicas: ovali de làmina de prata afestonau cun filu arrullau
Forma prus spainada: a conu
Tràgiu: de soli
Logu de innui ndi benit: Sètimu
Logu innui si agatat: Campidanu de Casteddu
Tempus: de su Noixentus
Calidadi de su traballu: bona
Conditzionis: bonas
Mannària: cm 6 de longària
Arregorta de Daniele Porceddu.

Fotografia de Gianni Piu.
600
450
images/morfeoshow/gioielli-8252/big/04 Arreccadas a caboniscu 1.JPG580.jpg
Nòmini sardu: arrecadas a caboniscu e lantioni - Nòmini italianu: orecchini con galletto al centro e pendaglio a forma di lanterna
Spètzia: arrecadas
Metallus: oru
Tènnicas: làmina cun filigrana, filo arrullau a naus
Forma prus spainada: de animali
Tràgiu: caboniscu e lantioni
Logu de innui ndi benit: Sètimu
Logu innui si agatat: Campidanu de Casteddu
Tempus: de s’Otuxentus
Calidadi de su traballu: arta
Conditzionis: bonas
Mannària: cm 6 de longària
Arregorta de Daniele Porceddu.

Fotografia de Gianni Piu.
600
450
images/morfeoshow/gioielli-8252/big/05 su Dominu.JPG535.jpg
Nòmini sardu: dòminu - Nòmini italianu: pendente
Spètzia: dòminu
Metallus: oru
Tènnicas: feta stampada e traballada cun filigrana
Forma prus spainada: a frori
Tràgiu: frori
Logu de innui ndi benit: Sètimu
Logu innui si agatat: Provìntzia de Casteddu
Tempus: acabu de s’Otuxentus
Calidadi de su traballu: arta
Conditzionis: bonas meda
Mannària: cm 5 de diàmetru
Arregorta de Daniele Porceddu.

Fotografia de Gianni Piu.
600
450
images/morfeoshow/gioielli-8252/big/06 Su lasu 2.JPG448.jpg
Nòmini sardu: lasu - Nòmini italianu: pendente
Spètzia: lasu
Metallus: oru
Tènnicas: làmina cun filigrana
Forma prus spainada: tunda
Tràgiu: frori
Logu de innui ndi benit: Sètimu
Logu innui si agatat: Campidanu
Tempus: de s’Otuxentus
Calidadi de su traballu: arta
Conditzionis: bonas
Mannària: cm 16 de longària
Arregorta de Daniele Porceddu.

Fotografia de Gianni Piu.
450
600
images/morfeoshow/gioielli-8252/big/Agulia.JPG636.jpg
Nòmini sardu: broscia - Nòmini italianu: spilla
Spètzia: agulla
Metallus: prata
Tènnicas: làmina afrorigiada
Forma prus spainada: ovali
Tràgiu: frori
Logu de innui ndi benit: Sètimu
Logu innui si agatat: Campidanu de Casteddu
Tempus: de su Noixentus
Calidadi de su traballu: arta
Conditzionis: bonas meda
Mannària: cm 8 de longària
Arregorta de Daniele Porceddu.

Fotografia de Gianni Piu.
600
450
images/morfeoshow/gioielli-8252/big/08 08.JPG391.jpg
Su girasoli, agulla a forma de frori de làmina de oru cun arrubinu a centru e scaramatzas. In su Campidanu de Casteddu fiat su primu arregalu chi sa famìllia de su sposu faiat a sa sposa.
Arregorta de Daniele Porceddu.

Fotografia de Manuela Nonnis.
449
600

Is prendas

Sètimu est un bidda chi fait vida moderna ma ancoras s’agatat su connotu biu de s’ànima sua. Sa genti de Sètimu pagu bortas narat de crei cun siguresa a s’ogu malu e a is mexinas, ma in capas est cosa chi intendit meda, mancai no ndi scìpiat beni su sentidu o is tentas.

Su connotu de sa mexina de s’ogu sighit chentza de cambiai e is testimòngius contant medas maneras de dda fai, donendi informus apitzus de su sentidu maxiosu de is fueddus e de is prendas, mancai s’idea de una prenda po bogai sa malasorti siat sparèssia a pagu a pagu.
Sa genti sighit a arregalai prendas po is passus de importu de sa vida, cumenti su nascimentu, sa coja e aici nendi, chi cumandat e comporat a caru in is orerias, ma no funt medas a sciri su sentidu e su poderi chi custas prendas iant a tenni. Sighint arregalai sa bègia po su batiari, macai no ddi donint poderi de mexina.
Atras bortas s’agatat genti chi allogat is prendas de s’aredeu, medas puru, mancai chi no siant interessaus e ddu faint prus chi atru po s’arregordu o po su balori de dinai. A su contras, atra genti, speddiada po su connotu de su pòpulu, pinnigat noas, testimòngius e dogumentus, e fait sighiri a bivi su connotu de is prendas po s’ogu malu, ca no tocat a ddu cuai o a si ndi bregungiai, ca est una parti de su mosaicu mannu de sa curtura sarda. Funt de importu is informus chi s’at donau Fernandu Pisu, de sa stòria e de su connotu de sa bidda, e Danieli Porceddu s’oreri, spertu de prendas sardas e de s’idea simbòlica e apotropaica de is prendas e totu.

Is dogumentus de màginis, cun d-una pariga de vìdeus, faint una mirada de is prendas de Sètimu, de cuddas antigas medas a atras prus modernas.
Is prus bellas funt is arrecadas e su lasu. Is arrecadas funt a caboniscu e lantioni (cun d-unu cabonischeddu a centru e unu lantioni a pendi), a pàlia e, in prus, s’agatant is lòrigas a mura (de folla de oru stampada, cun sa filigrana, is scaramatzas e una mura a pendi).
Su lasu est de oru, ddu portant acapiau a su tzugu cun d-una feta chi propiamenti ddi nant lasu etotu. Ddu faint in totu Campidanu de Casteddu, cun cambiamentus piticus, tenit tres elementus snuaus de folla de oru cun filigrana: su frocu, sa gioja e su dòminu, chi portat sempri unu cameu de fèmina. De su dòminu calant tres filus de oru cun scaramatzas e donniunu de is tres elementus est acapiau a is atrus cun una màllia chi fait a oberri, de manera chi fetzat a ddus imperai sciortus puru.
De is agullas, in Campidanu de Casteddu, sa famìllia de su sposu arregalàt a sa picioca, po primu cosa, su girasoli, a forma de frori, de folla de oru cun arrubinu in mesu e scaramatzas. Teniant fintzas sa margherita, po firmai su sciallu in conca, e su picioni, de folla de oru cun filigrana, chi s’agatat meda in sa Sardìnnia de giossu.

Una prenda stravanada est sa maninfida, un’aneddu antigu se sposòriu chi s’agatat in totu Sardìnnia e in su Mesuderràniu. Ddu faint tres lorigheddas chi sa de centru portat unu corixeddu sardau, is duas de ladu si oberint e portant donniuna una manixedda de oru. Serrendi is lòrigas, is manus si giungint in pitzus de su coru. Eus agatau fintzas una nuschera de prata cun su tuponi, chi dda podiant imperai po pagu pagu cosa lìchida o po cosa pitica cumenti is agullas po cosiri.

prendas

bestimentas

biddas

Crediti